VİOP Sözlüğü

Başlangıç Teminatı

Borsada pozisyon almak (bir vadeli işlem sözleşmesini almak ya da satmak için) için gerekli olan teminat tutarına başlangıç teminatı denir. Her bir sözleşme ya da sözleşme tipi için gerekli olan başlangıç teminatı ilgili sözleşmelerde belirtilir.

Baz

Spot fiyat ile vadeli fiyat arasındaki farktır. Baz, nakit fiyattan vadeli fiyatın çıkartılmasıyla hesaplanır.

Baz Fiyat Riski

Spot fiyatlarla vadeli fiyatların bire bir aynı paralellikte dalgalanmama riskidir.

Baz Kalite

Pamuk, Buğday ve benzeri ürünlerde alım satıma konu olacak kalite ve özelliklerin tanımlanmasını ifade eder. (Örneğin Pamuk Ege standart 1 gibi)

"Black & Scholes" Opsiyon Fiyatlama Modeli

Bir opsiyonu alırken veya satarken ödenen veya tahsil edilen primin adil olup olmadığını hesaplamak için geliştirilmiş olan bir opsiyon fiyatlama modelidir. 1970'li yılların başında Fisher Black ve Myron Scholes adında iki finans mühendisi tarafından geliştirilen model yaratıcılarının soy isimleri ile anılmaktadır.

Cari Değer

Alım satıma konu olan ürün için, içinde bulunulan anda gerçekleşem işlem fiyatına denir.

Çanak Stratejisi

Vadeleri aynı, kullanım fiyatları farklı olan, bir alım bir de satım opsiyonunun eş zamanlı olarak alınması veta satılması suretiyle uygulanan stratejidir. Bu stratejinin pergel stratejisine göre tek farkı pergel stratejisinde alınan veya satılan opsiyonların kullanım fiyatları aynıyken, çanak stratejisinde farklıdır.

Çapraz Korunma

Bir varlığın fiyat hareketlerinden olumsuz yönde etkilenmemek için başka bir varlığın üzerine düzenlenmiş vadeli işlem veya opsiyon sözleşmesi kullanılarak gerçekleştirilen korunma (hedge) işlemidir. Çapraz korunma işleminin yararlı olabilmesi için, söz konusu iki varlığın fiyat hareketlerinin birbiri ile doğru orantılı hareket etmesi önemlidir. Örneğin; un fiyatının artışından korunmak amacıyla buğday vadeli işlem sözleşmesi alınması çapraz korunmaya örnek gösterilebilir.

Dalgalanma Oranı

Varlık getirisi ile ilgili belirsizliğin bir ölçüsüdür. Matematiksel olarak, fiyatların günlük yüzdesel değişiminin yıllık bazdaki standart sapması bulunarak hesaplanır.

Dayanak Varlık

VİOP'Ta işlem gören her sözleşmenin referans aldığı bir varlık vardır. Buna "dayanak varlık" denir. Sözleşmelerin fiyatları önemli oranda bu dayanak varlığa bağlıdır.

Delta

Dayanak varlıktaki 1 TL'lik değişime karşılık opsiyon fiyatındaki dönüşüm oranına göre düzeltilmiş değersel değişimi gösterir. Delta, satım opsiyonlarında eksi işareti ile gösterilmektedir (negatiftir), çünkü dayanak varlığın fiyatı düştükçe satım opsiyonunun değeri artmaktadır. Delta, alım opsiyonlarında 0 ile 1 arasında değişirken, satım opsiyonlarında 0 ile -1 arasındadır. Varantın fiili kaldıraç etkisi, delta ve basit kaldıraç kullanılmak koşulu ile hesaplanabilir.

Dikey Yayılma

Dikey yayılma, aynı vadeli ve dayanak varlıkları arasında bir fiyat ilişkisi bulunan farklı vadeli işlem sözleşmelerinden birinin alınması, eş zamanlı olarak diğerininse satılması suretiyle oluşturulan stratejidir.

Dinamik Korunma

Spot piyasadaki dayanak varlığın fiyat hareketi ile vadeli sözleşme fiyat hareketi arasındaki ilişkinin sürekli olarak takip edildiği ve buna göre alınan veya satılan sözleşme sayısında değişiklikler yapıldığı korunma yöntemi dinamik korunma olarak adlandırılır.

Dönmüş Piyasa

Nakit ve yakın vadeli fiyatların, daha uzun vadeli fiyatlara göre daha yüksek olması durumu "dönmüş piyasa" olarak adlandırılır. Normal şartlar altında yakın vadeli fiyatların, uzun vadeli fiyatlara göre daha düşük olması beklenir.

Egzotik Opsiyonlar

Talep edenin (müşterinin) ihtiyacına göre şekillendirilen opsiyonlara verilen genel isimdir. "Barrier option" (opsiyona konu olan kıymetin opsiyonda öngörülen fiyatı geçmesi halinde geçerliliğini yitiren opsiyonlar) ya da "Lookback options" (belli bir dönemde gerçekleşen en yüksek fiyatı opsiyona fiyat kabul eden opsiyonlar) egzotik opsiyonlara örnektir.

Endeks Arbitrajı

Hisse senetlerinin alınıp ya da satıldığı, eş zamanlı olarak da hisse senedi endeksinin vadeli işlem sözleşmesinin satılıp ya da alındığı yatırım stratejisidir. Amaç, aynı hisse senedi endeksinin bugünkü değeri ve teorik fiyatlamaya göre hesaplanan vadeli işlem sözleşmesi değeri arasındaki fark kullanılarak kar elde etmektir.

Eşleşme Anında Emir İptal Ücreti

İşlem gerçekleşmesi anında, emirlerin teminat yetersizliği nedeni ile iptal olması durumunda Borsa tarafından alınan cezai ücrettir.

Faiz Swapları

Yatırımcıların belirli bir süre zarfında faiz ödemelerini veya faiz gelirlerini birbirleriyle değiştirdikleri türev araç çeşidine verilen isimdir.

Fiziki Teslimat

Uzlaşmanın nakdi olarak yapılması yerine takas işlemlerinde, dayanak varlığın fiziki olarak teslim edilmesi durumudur.

Gama

Dayanak varlığın fiyatı değiştiğinde deltada meydana gelen değişikliği gösterir. Dayanak varlık fiyatının değişmesi halinde delta da değişecektir. Alım opsiyonlarında dayanak varlığın fiyatı arttıkça delta değeri de artarken, dayanak varlığın fiyatı azaldıkça delta değeri de azalmaktadır. Öte yandan satım opsiyonlarında ise dayanak varlığın fiyatı düştükçe deltanın değeri artar, dayanak varlığın fiyatı arttıkça deltanın değeri azalır.

Geçici Uzlaşma Fiyatı

Gün içinde kar/zarar rakamlarının hesaplanabilmesi için Borsa tarafından her 10 dakikada bir belirlenen uzlaşma fiyatına geçici uzlaşma fiyatı adı verilmektedir.

Gerçekleşmezse İptal Et Emri

Emir girildiği anda, karşı tarafta pasifte bekleyen emirlerin durumuna göre emrin tamamının gerçekleşebiliyorsa gerçekleşmesi, aksi takdirde tamamının iptal edilmesi için kullanılan emir türüdür.

Global Hesap

Birden çok sayıda müşterinin tek bir hesabı kullanarak işlem yapabildiği hesaplardır. Global hesapların açılmasına ilişkin esaslar Takasbank tarafından düzenlenir.

Günlük Emir

Emrin verildiği gün içerisinde gerçekleştirilmek üzere verilen emirdir. Emir o gün içerisinde gerçekleşmezse, gün sonunda otomatik olarak Borsa tarafından iptal edilir.

Hesapların Güncellenmesi

VİOP'ta açık pozisyon taşıyan yatırımcıların hesaplarının takas merkezi tarafından ilgili günde oluşan uzlaşma fiyatları esas alınarak değerlemeye tabi tutulması ve bu değerleme sonucunda, kar eden hesaplara alacak ve zarar eden hesaplara borç yazılması işlemidir.

İptale Kadar Geçerli Emir

Emir girildiği andan itibaren, iptal edilene kadar geçerli olan emir çeşitidir. Böyle bir emir süresi seçildiğinde, emrin iptal edilmediği ve eşleşmediği durumda, emir sözleşmenin vade sonuna kadar geçerli olur ve vade sonunda sistem tarafından otomatik olarak iptal edilir.

Kalanı İptal Et Emri

Emir girildiği anda, karşı tarafta pasifte bekleyen emirlerin durumuna göre emrin tamamının gerçekleşebiliyorsa gerçekleşmesi, aksi takdirde gerçekleşmeyen kısmının iptal edilmesi için kullanılan emir türüdür.

Kalanı Pasife Yaz Emri

Emir girildiği anda, karşı tarafta pasifte bekleyen emirlerin durumuna göre emrin tamamının gerçekleşebiliyorsa gerçekleşmesi, aksi takdirde gerçekleşmeyen kısmının pasife limit emir olarak yazılması için kullanılan emir türüdür.

Kaldıraç Etkisi

VİOP'ta işlem yapmak için teminat olarak yatırılan paranın çok daha üzerinde pozisyon alınması.

Kaldıraç Oranı

Pozisyon tutarının (hacmin) teminat tutarına bölünmesiyle hesaplanır.

Kapanış Fiyatı

Vadeli işlem ya da opsiyon sözleşmesinde seans sonu gerçekleşen son işlemin fiyatı "kapanış fiyatı" olarak adlandırılır.

Kapanış Fiyatından Emir

Gün sonu uzlaşma fiyatı üzerinden işlem gerçekleştirmek amacıyla kullanılan emir yöntemidir. Uzlaşma fiyatı hesaplandıktan sonra kapanış fiyatından gönderilen emirler, karşı tarafta yine kapanış fiyatından gönderilmiş olan bekleyen emirlerle eşleşir. Alış ve satış tarafında bekleyen kapanış fiyatından emirler eşleştikten sonra kalan kapanış fiyatından emirler uzlaşma fiyatını karşılayan normal seans emirleri ile eşleşir.

Kelebek Stratejisi

Kelebek stratejisi, dört adet ayrı alım veya satım opsiyonu ile gerçekleştirilir. Genelde fon yöneticileri gibi profesyonel yatırımcıların tercih ettiği ileri bir opsiyon stratejisidir ve kar-zarar grafiğinde kelebek kanadına benzer bir şekil oluştuğu için bu şekilde adlandırılmıştır.

Alım opsiyonları ile oluşturulan uzun pozisyonlu kelebek stratejisinde, yatırımcı iki adet başa baş alım opsiyonu satarak kısa pozisyona girer ve bununla eş zamanlı olarak zararda (asli değersiz) ve karda (asli değerli) birer alım opsiyonu alarak uzun pozisyona girer. Alım opsiyonları ile oluşturulan kısa pozisyonlu kelebek stratejisinde ise yatırımcı iki adet başa baş alım opsiyonu alarak uzun pozisyona girer ve bununla eş zamanlı olarak zararda (asli değersiz) ve karda (asli değerli) birer alım opsiyonunu satarak kısa pozisyona girer.

Kısa Pozisyon

Her vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesinde kısa ve uzun olmak üzere iki taraf vardır. Kısa pozisyon, sözleşmelerin satılmasını ifade eder.

Vadeli işlem sözleşmesi satarak kısa pozisyon alan taraf, sözleşmenin vadesi geldiğinde sözleşmeye konu teşkil eden dayanak varlığı sözleşmede belirtilen fiyat ve miktarda satmak ya da nakdi uzlaşmayı sağlamakla yükümlü olan taraftır. Kısa pozisyon alan taraf, fiyatların yükselmesi durumunda zarar, fiyatların düşmesi durumunda kar eder.

Kısa Pozisyonlu Korunma

Alım satıma konu varlığın ileri tarihte fiyatının düşmesi riskine karşılık, satım yönünde işlem yapılarak kısa pozisyon alınmasıdır.

Kullanım Fiyatı

Opsiyona dayanak teşkil eden varlığın vadede satın alınabileceği (alım opsiyonları) veya satılabileceği (satım opsiyonları) ve nakit uzlaşı tutarının hesaplanmasına esas teşkil edecek fiyat.

Limit Fiyatlı Emir

İşlemin, emir girişinde belirlenen fiyat seviyesine kadar gerçekleşebileceğini gösteren emir yöntemidir. Emir giriş ekranlarında varsayılan emir yöntemi "limit fiyatlı emir"dir ve bu yöntem kullanıldığında fiyat girilmesi zorunludur.

Makas (Alım-Satım Makası)

Bir opsiyonun alış fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark. Makas yüzde olarak veya para birimi cinsinden ifade edilebilir. Opsiyonların makaslarını karşılaştırmak için birbirleriyle kıyaslanabilir nitelikte olması gerekmektedir; örneğin aynı dönüşüm oranına sahip olmalıdırlar.

Mutlak Pozisyon Limiti

Herhangi bir sözleşmede, toplam açık pozisyon miktarından bağımsız olarak alınabilecek maksimum açık pozisyon sayısını ifade eder.

Nakit Uzlaşma

Sözleşmenin ifa edilmesinde dayanak varlığın teslimatı yerine nakit bir uzlaşı yöntemi üzerinde anlaşmaya varılabilir. Sözleşme fiyatı ile dayanak varlığın son işlem günündeki cari fiyatı veya borsa tarafından belirlenen diğer yöntemler kullanılarak belirlenmiş fiyat arasındaki fark kadar tutar taraflar arasında el değiştirir ve sözleşme bu şekilde itfa edilmiş olur.

Nakit Dışı Teminat

İşlem teminatı olarak kabul edilebilecek nakit dışındaki teminatlardır. Döviz, hazine bonosu ve tahvil, dövize endeksli ve döviz ödemeli tahviller, eurobond, hisse senedi, borsa yatırım fonları ile A tipi, B tipi ve likit yatırım fonları VOB tarafından nakit dışı teminatlar olarak kabul edilmektedir.

Nakit Teminat

İşlem teminatı olarak kabul edilebilen nakit teminattır. VİOP'ta sadece TL (Türk Lirası) nakit teminat olarak kabul edilir.

Olağanüstü Durum Teminatı

Borsa Yönetmeliğinde belirlenen esaslar çerçevesinde (olağanüstü durumlarda) Borsa tarafından başlangıç teminatına ek olarak talep edilebilecek teminat tutarıdır.

Opsiyon

Belli bir vadeye kadar (veya belirli bir vadede), belli miktardaki dayanak varlığı, belli bir fiyattan (kullanım fiyatı) alma ya da satma hakkını, belli bir prim karşılığında opsiyonu alan tarafa veren ancak bunu zorunlu tutmayan sözleşme biçimidir. Öte yandan opsiyonlar, satan tarafı (keşidecisini) alan tarafından talep edilmesi halinde satmaya zorunlu tutar.

Opsiyonun Tipi

Opsiyonun tipi, Avrupa mı yoksa Amerikan tipinde mi olduğunu gösterir. Avrupa tipi opsiyonlardan doğan hak sadece vade tarihinde kullanılabilir. Amerikan tipi opsiyonlardan doğan hak ise vadesi boyunca herhangi bir zamanda kullanılabilir.

Opsiyonun Türü

Opsiyonun türü, alım ya da satım opsiyonunu gösterir.

Opsiyonun Vadesi

Opsiyonun kullanılabileceği son günü ifade eder.

Oransal Pozisyon Limiti

Bir hesabın, bir sözleşme için mutlak pozisyon limitini aşması halinde, ilgili sözleşmenin toplam açık pozisyon miktarının belli bir oranı kadar açık pozisyona sahip olabileceğini gösterir.

Özel Emir

Ana Pazardaki fiyatları etkileyebilecek büyüklükte olan yüksek miktarlı emirler özel emir olarak kabul edilir.

Özel Emir İlan Pazarı

Sözleşmeler için ayrı ayrı tanımlanan ve ana pazarın dışında büyük miktarlı emirlerin işlem görebileceği pazarlardır.

Her iki tarafı da belirli olan özel emirlerin Özel Emir Pazarında işlem görebilmesi için borsanın onayı gerekir.

Tek tarafı belli olan Özel Emir İlan Pazarında ise girilen emirlerin eşleşmesi durumunda, işlem borsanın onayını almak kaydıyla yine Özel Emir Pazarında gerçekleşir.

Özel Emirler Pazarı

Her iki tarafı da belirli olan özel emirlerin işlem görmesi, Özel Emirler Pazarı'nda gerçekleşir.

Pergel Stratejisi

Aynı dayanağa sahip, kullanım fiyatı ve vadesi aynı olan alım ve satım opsiyonlarının aynı anda satın alınması. Amaç, oynaklıktaki bir artıştan ve/veya dayanak varlığın önemli fiyat değişikliklerinden yararlanmaktadır.

Piyasa Emri

Piyasada mevcut en iyi fiyattan alım veya satım öngören emir türüdür.

Piyasa Yapıcısı

VİOP'ta sorumlu oldukları her sözleşme için Yönetim Kurulunca belirlenen yetkiler çerçevesinde hem alış ve hem de satış kotasyonu veren ve bu kotasyon doğrultusunda işlem yapan Borsa üyeleridir.

Pozisyon

VİOP'ta alım ve/veya satım yapılarak sahip olunan sözleşmelerin yön (uzun-kısa) ve adet bakımından ifade edilme şeklidir.

Pozisyonların Güncelleştirilmesi

Tarafların sahip oldukları pozisyonların gün sonu uzlaşma fiyatı üzerinden yeniden değerlenmesidir. Yeniden değerleme sonucu kar/zararlar hesaplanarak ilgili hesaplara yansıtılır.

Pozisyon Kapatmak (Ters İşlem)

Uzun veya kısa pozisyon sahibi olan taraflar pozisyonlarını kapatmak istediklerinde, kısa pozisyon sahibi iseler aynı sözleşmede alım, uzun pozisyon sahibi iseler aynı sözleşmede satım yaparak sahip oldukları pozisyonu kapatabilirler. Buna Ters Pozisyon adı verilir.

Pozisyon Limiti

Bir sözleşmede, tek bir hesabın alım ya da satım yönünde alabileceği maksimum pozisyon sayısı veya oranı.

Prim

Prim, opsiyonun fiyatına verilen isimdir. Opsiyon sözleşmesindeki hakların elde edilmesi için ödenmektedir.

Rho

Varantların taşıma maliyetlerindeki (faiz oranı ve temettü) değişikliklere karşı ne kadar hassas olduğunu belirten bir göstergedir.

Riskli Hesap

Mevcut teminat ± kar/zarar durumunun başlangıç teminatının altına inmesi durumunda ilgili hesap riskli duruma düşer.

Satım Opsiyonu

Yatırımcısına belirli bir vadede (Avrupa tipi) veya vadeden önceki dönem boyunca (Amerikan tipi) belirli bir fiyattan belirli bir dönüşüm oranına bağlı olarak dayanak varlığı satma hakkı veren opsiyon. Nakit uzlaşmalı satım opsiyonu sahibi referans fiyat ile kullanım fiyatı arasındaki farkı nakit olarak tahsil etme hakkını elde tutar.

Satım Opsiyonlu Alacaklı Dikey Yayılma

Vadeleri aynı olan iki satım opsiyonundan yüksek kullanım fiyatlı olanının satılıp eş zamanlı olarak düşük kullanım fiyatlı olanının alınması suretiyle uygulanan stratejidir. Amaç, fiyat düşüşlerinden sınırlı derecede kar elde etmek ancak beklentilerin tersi durumunda oluşabilecek zararı sınırlamaktır.

Satım Opsiyonlu Borçlu Dikey Yayılma

Vadeleri aynı olan iki satım opsiyonundan yüksek kullanım fiyatlı olanının alınıp eş zamanlı olarak düşük kullanım fiyatlı olanının satılması suretiyle uygulanan stratejidir. Amaç, fiyat düşüşlerinden sınırlı derecede kar elde etmek ancak beklentilerin tersi durumunda oluşabilecek zararı sınırlamaktır.

Satış Fiyatı

Finansal ürün için satıcı tarafından teklif edilen satış fiyatı.

Seans

VOB'da 1 seans yapılmaktadır, öğle arası verilmez. Seans 09:15'te başlar ve 17:35'te biter.

Sentetik Pozisyonlar

Piyasalarda işlem gören tek bir enstrümanla alınabilecek bir pozisyonu opsiyonlarla veya opsiyonlar ve dayanak varlıkların hepsinde pozisyon almak suretiyle taklit etme işlemine verilen isimdir. Sentetik pozisyon ile piyasada bulunan tek bir enstrüman ile alınan pozisyonun kar/zarar profili aynı olmalıdır. Sentetik pozisyonlar vadeli işlem sözleşmeleri kullanılarak da alınabilir.

Son İşlem Günü

Bir sözleşmede işlem yapılabilen vade ayının son günüdür. Bu gün sonunda açık kalan pozisyonlar Borsa tarafından belirlenen uzlaşma yöntemine göre kapatılır.

Sözleşme

Borsa tarafından standart özellikleri ilan edilmiş olan ve borsada alım satıma konu olabilecek vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleridir.

Sözleşme Ayı

Standart olarak ilgili sözleşmede hangi vade aylarının işleme konu olduğunun tanımlanmasıdır.

Sözleşme Büyüklüğü

Viop'ta işlem gören her sözleşmenin standart bir büyüklüğü vardır. Buna "sözleşme büyüklüğü" denir.

Sözleşmenin Parasal Büyüklüğü

Vadeli işlem sözleşmesinin piyasa fiyatı ile sözleşme büyüklüğünün çarpılması sonucunda bulunur.

Sürdürme Teminatı

Borsada oluşan zararların sonucu ya da nakit-dışı teminatların değerlerinin düşmesi sonucunda başlangıç teminatının inebileceği en düşük seviyeye sürdürme teminatı denir.

Şarta Bağlı Emir

İlgili sözleşme için aktivasyon fiyatından ya da alış emirleri için daha yüksek ve satış emirleri için daha düşük fiyatlardan Borsada işlem olması durumunda, girilmiş olan emrin sistemde aktif hale geldiği emir biçimidir.

Tarihli Emir

Emir girişinde belirtilen tarihe kadar geçerli olmasının sağlandığı emir türüdür. Tarihli olarak girilen emir belirtilen tarihe kadar eşleşmezse ya da iptal edilmezse, bu tarihte gün sonunda sistem tarafından otomatik olarak iptal edilir. İlgili sözleşmenin vade sonundan daha ileri bir tarih girilmesine izin verilmez.

Taşıma Maliyeti

Finans maliyeti, depo maliyeti ve sigorta maliyetinin toplamını yansıtır. Finansal araçlarda vadeli fiyatın hesaplanmasında taşıma maliyeti olarak sadece faiz maliyeti dikkate alınır.

Temerrüt

Borsada gerçekleştirilen işlemler ve açık pozisyonlar sebebiyle Takasbank'a yatırılması gereken tutarlar ile diğer yükümlülüklerin süresi içinde yatırılmaması veya yerine getirilmemesi halidir.

Teminat

Alınmak istenen (ya da alınmış olan) açık pozisyonlar için Takasbank'ta bulundurulan (ya da bulundurulması gereken) teminat tutarına işlem teminatı denir.

Teminat Tamamlama / Teminat Tamamlama Çağrısı

İşlem teminatı tutarının sürdürme teminatı seviyesi veya bu seviyenin altına inmesi durumunda Takasbank tarafından, teminatın en az başlangıç teminatına çıkartılması için yapılan çağrıya, teminat tamamlama çağrısı denir. Sürdürme teminatı seviyesi ilgili sözleşmelerde belirtilir.

Ters İşlem (Pozisyon Kapatmak)

Uzun veya kısa pozisyon sahibi olan taraflar pozisyonlarını kapatmak istediklerinde, kısa pozisyon sahibi iseler aynı sözleşmede alım, uzun pozisyon sahibi iseler aynı sözleşmede satım yaparak sahip oldukları pozisyonu kapatabilirler. Buna Ters Pozisyon adı verilir.

Teta

Zamanın varantların fiyatı üzerindeki etkisini gösteren bir göstergedir. Teta, vade tarihi yaklaştıkça varantın fiyatının ne ölçüde değiştiğini gösterir. Bir başka deyişle, varantın zamansal değerindeki kaybı ölçer. Teta, yüzde olarak veya mutlak değer şekilde ifade edilebilir ve haftalık veya günlük olabilecek bir zaman birimiyle tamamlanır. Haftalık (bir hafta 5 çalışma günü değil 7 gün olarak hesaplanmaktadır) tetanın yüzde -1,12 olması halinde varant, bir hafta içerisinde yüzde 1,12 değer kaybeder.

Uzlaşma Fiyatı (Günlük)

Günlük kar/zarar rakamlarının hesaplanabilmesi için Borsa tarafından gün sonunda belirlenen değerleme fiyatıdır. Bu fiyat kapanış fiyatından farklı olabilir.

Uzun Pozisyon

Her vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesinde kısa ve uzun olmak üzere iki taraf vardır. Uzun pozisyon, sözleşmelerin alınmasını ifade eder.

Vadeli işlem sözleşmesi alarak uzun pozisyon alan taraf, sözleşmenin vadesi geldiğinde sözleşmeye konu teşkil eden dayanak varlığı sözleşmede belirtilen fiyat ve miktarda almak ya da nakdi uzlaşmayı sağlamakla yükümlü olan taraftır. Uzun pozisyon alan taraf, fiyatların yükselmesi durumunda kar, fiyatların düşmesi durumunda zarar eder.

Uzun Pozisyonlu Korunma

Alım satıma konu varlığın ileri tarihte fiyatının yükselmesi riskine karşılık, alım yönünde işlem yapılarak kısa pozisyon alınmasıdır.

Vadeden Vadeye Pozisyon Devri

Herhangi bir vadeli işlem sözleşmesinde alınan pozisyonun vadesi dolduğunda geçerliliği biteceğinden, önceden almış olduğu pozisyonu devam ettirmek isteyen yatırımcılar sözleşme vadesinin bitmesine yakın bir zamanda eş zamanlı olarak mevcut pozisyonunu kapatıp aynı dayanak varlığın bir sonraki aktif vadesine denk gelen sözleşmede yeni pozisyon alabilir. Bu işleme vadeden vadeye pozisyon devri denir.

Vadeli Fiyat

Spot fiyatın üzerine taşıma maliyetinin eklenmesi sonucu bulunan fiyata denir.

Vadeli İşlem Sözleşmesi

Vadeli işlem sözleşmesi (futures), ileri bir tarihte, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte dayanak varlığı alma veya satma yükümlülüğü getiren sözleşmedir.

Varant

Menkul kıymetleştirilmiş opsiyonlar için kullanılan uluslararası ortak terim.

Vega

Opsiyonların oynaklıktaki değişimlere duyarlılığını gösteren bir göstergedir. Vega, mutlak değer veya yüzde olarak ifade edilebilir.

Volatilite

Bir piyasadaki fiyatların dalgalanmasını gösteren bir ölçüdür.

Yakınsama

Vadeli ve spot fiyatın vade sonlarına doğru birbirine yaklaşması ve son işlem gününde birbirine eşit olması durumuna verilen isimdir.

Yatay Yayılma

Yatay yayılma, aynı vadeli ve dayanak varlıkları arasında bir fiyat ilişkisi bulunan farklı vadeli işlem sözleşmelerinden birinin alınması, eş zamanlı olarak diğerininse satılması suretiyle oluşturulan stratejidir.

Yayılma (Fark) Pozisyonu

Aynı sözleşmenin farklı vadelerinde, birinde uzun, diğerinde kısa pozisyon alınmasıdır.

Yayılma (Fark) Teminatı

Yayılma pozisyonu için VOB tarafından talep edilen teminat tutarıdır. Alınan riskin tek yöne alınan pozisyona göre daha düşük olması nedeniyle, her yayılma pozisyonu için istenen teminat standart başlangıç teminatının %50'si kadardır.