VİOP İşlem Örnekleri

İlk olarak VİOP üyeliği bulunan Anadolubank’ta bir hesap açtırmanız gerekir.

VİOP’ta emirlerin iletilmesi ve eşleştirilmesi elektronik bir sistem aracılığı ile sağlanmaktadır. Emirler, üyeler tarafından uzaktan erişim bağlantısı aracılığı ile borsaya iletilir. Bununla birlikte üye web siteleri, veri yayın ekranları veya mobil uygulamalar aracılığı ile de yatırımcılar emirlerini iletebilme olanağına sahiplerdir.

Risk bildirim formunu imzalamanız gerekir.Sermaye Piyasası Kurulu’nca belirlenen risk bildirim formu, VİOP’ta bir borsa üyesi aracılığıyla işlem yapmak isteyen tüm gerçek ve tüzel kişiler tarafından imzalanmak zorundadır.

Alım-satım kararı vermelisiniz. Öncelikle piyasadaki gelişmeleri takip edip değerlendirerek alım veya satım yönünde bir karar almanız gerekmektedir. Kararınızı verme aşamasında Anadolu Yatırım’ın yatırım uzmanlarına danışabilirsiniz.

İşlem teminatı yatırmalısınız. Piyasamızda işlem sonrası risk kontrolü yapılmaktadır. Bu kontrollerden geçebilmeniz için Takasbank tarafından belirlenmiş miktarda teminatı hesabınızda bulundurmanız gerekmektedir. Aksi halde hesabınız için teminat tamamlama çağrısı yapılmaktadır.

Emrinizi aracı kuruluş vasıtasıyla Borsaya iletmelisiniz. Verdiğiniz emir eksiksiz olmalıdır. Bunun için de;

• Kaç adet sözleşme aldığınızı/sattığınızı,
• Aldığınız/sattığınız sözleşmeyi
• Sözleşmeyi almak veya satmak istediğiniz fiyatı,
• Emir türünü, yöntemini ve süresini belirtmeniz gereklidir.
   

VİOP'ta kısa pozisyon, yatırımcının varlık fiyatlarının düşeceği beklentisi ile satış emri vererek gerçekleştirdiği pozisyondur. Kısa pozisyonun karı daha yüksek fiyattan açılan pozisyonun daha düşük fiyattan kapanması ile gerçekleşir.

Kaldıraç; belirlenen oranda ödenen bir başlangıç teminatı ile sözleşmenin değerinden düşük seviyede yatırım yaparak büyük pozisyonlar alınabilmesine imkân veren bir araçtır. Pazarın yatırımcının lehine ilerlemesi durumunda net kazanç geleneksel bir yatırımından elde edilecek kazancın çok üzerinde olacak ve kâr artacaktır. Bu konuda bilinmesi gereken en önemli husus; yatırımcının sermayesinin üzerinde aldığı bu pozisyonun kârına olduğu gibi zararına da ortak olmasıdır.

BIST, Borsa İstanbul’un kısaltmasıdır. VİOP'ta işlem gören ürünler, Borsa İstanbul piyasasında işlem gören finansal enstrümanlar ve diğer türev ürünlerdir.

BIST 30 Endeksi; Borsa İstanbul'da işlem gören hem işlem hacmi hem de piyasa değeri en yüksek 30 şirketin hisse senetlerinin performanslarının ölçülmesiyle meydana gelen bir endekstir. BIST 30 endeksi içinde yer alan hisse senetleri; BIST 50 ve BIST 100 endekslerinde de bulunmaktadır.

VİOP’ta bazı örnek stratejilere göz atalım.
 

Diyelim ki önümüzdeki aylarda BIST'nin yükseleceğini düşünen ve 100.000 TL'si olan bir yatırımcı, tek tek hisse seçmek yerine endeksin yükseliş trendine yatırım yapmak istiyor. Yatırımcı kaldıraç kullanmak istemediğinden ve riskini 100.000 TL ile sınırlamak istediğinden, pozisyon büyüklüğü 100.000 TL'ye denk gelecek şekilde VİOP endeks sözleşmelerinde alım yönünde pozisyon alır.

Pozisyon Açılışı

Pozisyon: Alış (Uzun)
Tarih: 01 Haziran
BIST-30 Endeksi: 77,700
Ekim Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 79,000
(1 sözleşmenin tutarı = 79,000x1x100= 7900 TL olduğundan, 100.000 / 7900 = 12 kontrat alabilir)

Senaryo 1: Yatırımcının beklentisi doğru çıkar
BIST - 30 Endeksinin 4 ay içinde 77,700 seviyesinden yaklaşık %10 artış göstererek 85,500 seviyesine çıktığını ve VİOP'ta teminatların TCMB gecelik O/N faizi %6,5'ten nemalandığını düşünelim.

Yatırımcının VİOP aracılığıyla elde edeceği gelir şu şekilde olacaktır;

Pozisyon Kapanışı

Tarih: 01 Ekim
BIST-30 Endeksi: 85,500
Ekim Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı:86,200
Vadeli İşlem Sözleşmesi'nden elde edilen getiri = (86,200 / 79,000) - 1 = %9,11
Vadeli İşlem Sözleşmesi'ne yatırım yapıldığında, yatırım süresi boyunca anapara ayrıca nemalanacağından,
Anaparadan elde edilen faiz getirisi (yaklaşık 120 gün için) = [(0,065 / 365)+1]^120 - 1 = % 2,16
Yatırımcının Toplam Getirisi = % 9,11 + % 2,16 = %11,27

Görüldüğü gibi yatırımcı BIST Endeksi'ndeki yükselişe çok yakın bir getiriye ilave olarak faiz kazancını VİOP Endeks sözleşmesini alarak elde edebilmiştir.

Senaryo 2: Yatırımcının beklentisi doğru çıkmaz
BIST - 30 Endeksinin 4 ay içinde 77,700 seviyesinden yaklaşık %10 düşüş göstererek 69,900 seviyesine indiğini varsayalım.

Yatırımcının bu durumdaki zararı şöyle olacaktır,

Pozisyon Kapanışı

Tarih: 01 Ekim
BIST-30 Endeksi: 69,900
Ekim Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 71,000
Vadeli İşlem Sözleşmesi'nden doğan zarar = (71,000 / 79,000) - 1 = - % 10,13
Vadeli İşlem Sözleşmesi'ne yatırım yapıldığında, yatırım süresi boyunca anapara ayrıca nemalanacağından,
Anaparadan elde edilen faiz getirisi (yaklaşık 120 gün için)= [(0,065 / 365)+1]^120 - 1 = % 2,16
Yatırımcının Toplam Zararı = -% 10,13+ % 2,16 = - %7,97

Görüldüğü gibi yatırımcı BIST Endeksi'ne göre daha sınırlı bir kayıp yaşamıştır.
 

Birinci stratejidekine benzer bir şekilde BIST'nin yükseleceğini düşünen ve 100.000 TL'si olan bir yatırımcı, tek tek hisse seçmek yerine endeksin yükseliş trendine yatırım yapmak istiyor. Ancak bu defa yatırımcı, kaldıraç kullanarak birikiminin 3 katı risk almak istiyor. Bu durumda yatırımcı sahip olduğu 100.000 TL'yi teminat olarak kullanarak, VİOP endeks sözleşmelerinde 300.000 TL büyüklüğünde alım pozisyonu alacaktır.
 

Pozisyon Açılışı

Pozisyon: Alış (Uzun)
Tarih: 01 Haziran
BIST-30 Endeksi: 77,700
Ekim Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 79,000
(1 sözleşmenin tutarı = 79,000x1x100= 7900 TL olduğundan, 3 x 100.000 / 7900 = 37 kontrat alabilir)

Senaryo 1: Yatırımcının beklentisi doğru çıkar
BIST - 30 Endeksinin 4 ay içinde 77,700 seviyesinden yaklaşık %10 artış göstererek 85,500 seviyesine çıktığını ve bu dönemde aylık faizlerin de %1,5 seviyesinde olduğunu varsayalım.

Yatırımcının VİOP aracılığıyla elde edeceği gelir şu şekilde olacaktır;

Pozisyon Kapanışı

Tarih: 01 Ekim
BIST-30 Endeksi: 85,500
Ekim Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 86,200
Vadeli İşlem Sözleşmesi'nden elde edilen getiri = [(86,200/ 79,000) - 1] x 3 = %27,33
Vadeli İşlem Sözleşmesi'ne yatırım yapıldığında, yatırım süresi boyunca anapara ayrıca nemalanacağından,
Anaparadan elde edilen faiz getirisi (yaklaşık 120 gün için)= [(0,065 / 365)+1]^120 - 1 = % 2,16
Yatırımcının Toplam Getirisi = % 27,33 + % 2,16 = %29,49

Görüldüğü gibi yatırımcı kaldıraç nedeniyle BIST Endeksi'ndeki yükselişin çok üzerinde bir getiri elde edebilmiştir.

Senaryo 2: Yatırımcının beklentisi doğru çıkmaz
BIST - 30 Endeksinin 4 ay içinde 77,700 seviyesinden yaklaşık %10 düşüş göstererek 69,900 seviyesine indiğini varsayalım.

Yatırımcının bu durumdaki zararı şöyle olacaktır,

Pozisyon Kapanışı

Tarih: 01 Ekim
BIST-30 Endeksi: 69,900
Ekim Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 71,000
Vadeli İşlem Sözleşmesi'nden doğan zarar = [(71,000 / 79,000) - 1] x 3 = - % 30,39
Vadeli İşlem Sözleşmesi'ne yatırım yapıldığında, yatırım süresi boyunca anapara ayrıca nemalanacağından,
Anaparadan elde edilen faiz getirisi (yaklaşık 120 gün için)= [(0,065 / 365)+1]^120 - 1 = % 2,16
Yatırımcının Toplam Zararı = -% 30,39 + % 2,16 = - %28,23

Görüldüğü gibi yatırımcı kaldıraç nedeniyle yatırımcı BIST Endeksi'ne göre daha büyük bir kayıp yaşamıştır. Bu nedenle, kaldıraç kullanımında çok dikkatli olunması gerekmektedir.

Diyelim ki portföyünde 100.000 TL'lik hisse senedi taşıyan bir yatırımcı, gelecekte fiyatların düşmesinden endişe ediyor ve kendini bu riske karşılık korumak istiyor. Bu durumda hisse portföyüne bire bir koruma sağlamak isteyen yatırımcı, VİOP endeks sözleşmelerinde kısa (satış) yönünde pozisyon alır.

Pozisyon Açılışı

Pozisyon: Satış (Kısa)
Tarih: 01 Haziran
BIST-30 Endeksi: 77,700
Ekim Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 79,000
(1 sözleşmenin tutarı = 79,000x1x100= 7900 TL olduğundan, 100.000 / 7900 = 37 kontrat satabilir)

Yatırımcının riski doğrultusunda BIST'de düşüş olması halinde, hisse portföyündeki değer kaybına karşılık VİOP'ta alınan korunma amaçlı kısa pozisyon ve yatırım süresi boyunca nemalanan teminattan dolayı toplam kayıp daha sınırlı kalacaktır.

Pozisyon Kapanışı

Tarih: 01 Ekim
BIST-30 Endeksi: 69,900
Ekim Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 71,000
Vadeli İşlem Sözleşmesi'nden elde edilen getiri = (79,000 / 71,000) - 1 = %11,27
Vadeli İşlem Sözleşmesi'ne yatırım yapıldığında, yatırım süresi boyunca anapara ayrıca nemalanacağından,
Anaparadan elde edilen faiz getirisi (yaklaşık 120 gün için)= [(0,065 / 365)+1]^120 - 1 = % 2,16
Yatırımcının Toplam Getirisi = %11,27 + % 2,16 = - %13,43

Böylece, Endeks' teki düşüş neticesinde spot piyasada taşınılan 100.000 TL'lik portföyden edilmesi muhtemel zarara karşın, VİOP'da alınan korunma amaçlı pozisyon sayesinde %13,43'lik getiri elde edilmiş olunur.

Diyelim ki ihracatçı bir firma 100.000 dolar karşılığı sattığı malın tahsilatını 1 ay sonra yapacak. 1 ay içinde doların mevcut seviyelerinden aşağı düşmesi, firma için bir risk oluşturmaktadır. Bu durumda VİOP'da satış yönünde pozisyon alarak doların düşme riskine karşı koruma sağlanabilir.
 

Pozisyon Açılışı

Pozisyon: Satış (Kısa)
Tarih: 01 Haziran
Dolar Spot: 1,60
Haziran Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 1,6150
(1 dolar sözleşmesi 1000 dolar büyüklüğünde olduğundan, 100.000 dolar için koruma; 100.000/1000 = 100 kontrat satarak sağlanabilir. Bu durumda 1,6150 x 1000 x 100 = 161.500 TL'lik pozisyon alınmış olur.

Pozisyon Kapanışı

Tarih: 30 Haziran
Dolar Spot: 1,55
Haziran Vadeli İşlem Sözleşme Fiyatı: 1,5550
Vadeli İşlem Sözleşmesi'nden elde edilen getiri = [(1,6150 / 1,5550) - 1]= %3.85
Vadeli İşlem Sözleşmesi'ne yatırım yapıldığında, yatırım süresi boyunca anapara ayrıca nemalanacağından,
Anaparadan elde edilen faiz getirisi (yaklaşık 30 gün için) = % 0,5
Yatırımcının Toplam Getirisi = % 3,85+%0,5 = % 4,35

Kur düşüşü neticesinde ihracatçı firma 100.000 dolarlık alacağı üzerinden %3,12 oranında (spot kur 1,60'dan 1,55'e gerilediği için) zarar ederken, buna karşın VİOP'da alınan kısa pozisyon ile %4,35 kar elde edecektir. Dolayısı ile koruma yoluyla elde edilen kar %1,23'tür.